Świece japońskie kompletny przewodnik to pierwszy z dużych kompletnych przewodników, który oddaję dziś w Wasze ręce. Dzięki tej wiedzy będzie Tobie łatwiej nauczyć się rozpoznawać podstawowe 18 formacji świec japońskich a w konsekwencji zaczniesz szybko dostrzegać okazje inwestycyjne.
Jak zwykle zacznijmy od podstaw.
Co to są świece japońskie?
Świecami japońskimi nazywamy jeden z typów wykresów giełdowych, który dzięki swojej konstrukcji jest w stanie pokazać cenę otwarcia, zamknięcia, jej maksymalną oraz minimalną wartość, w wybranym momencie czasu. Zostały one wynalezione wieki temu przez japońskich handlarzy ryżem. Świece jakie my znamy zostały spopularyzowane dopiero w latach 90, przez zachodnich maklerów i brokera o nazwie Steve Nison.
W dzisiejszych czasach świece japońskie wyszły na pozycję lidera. Stały się najpopularniejszą formą wykresu giełdowego. Dzięki nim możemy szybko a co najważniejsze w sposób bardzo wizualny analizować zachowanie cen na rynku. Świece japońskie są moim zdaniem dużo lepsze niż tradycyjne wykresy liniowe.
Można przy okazji wspomnieć że istnieją inne bardzo podobne wykresy zwane HLOC (ang. High Low Open Close) obrazują te same dane ale nie są tak wizualne jak świece japońskie dlatego nie są aż tak popularne. Poniżej rysunek poglądowy wykresów HLOC. Możecie przetestować je obie i wyrobić sobie własne zdanie które Wam lepiej pasują.
Oprócz niewątpliwej zalety wizualnej świec inwestorzy na całym świecie używają ich do przewidywania zachowania ceny na rynku w przyszłości na podstawie formacji świecowych, które można znaleźć na wykresach. Dzięki poprawne rozpoznawaniu tego typu formacji możemy przewidzieć punkty zwrotne na rynku.
Świece japońskie mogą być używane do przedstawienia zmian ceny w dowolnej jednostce czasu. Możemy oglądać zarówno świeczki minutowe jak również roczne. Wszystko zależy od tego czego potrzebujemy.
Jak czytać formacje świec japońskich
Żeby zacząć skutecznie czytać formacje na wykresach ze świecami japońskimi musisz na początku zaznajomić się z trzema podstawowymi elementami, które występują na każdej świecy. Są to kolor świecy, jej korpus oraz jej cień. Kolor powie Ci o tym w którym kierunku poruszył się rynek. Jej korpus powie Ci jak duży był ruch rynku pomiędzy otwarciem a zamknięciem a cenie pokażą jak duża była rozpiętość pomiędzy ceną maksymalną a minimalną.
Zazwyczaj, na większości wykresów, świece zielone będą sygnalizować wzrosty a świece czerwone spadki. Czasami jednak niektórzy inwestorzy wolą pozostać przy świecach biało (wzrostowe) czarnych (spadkowe). Osobiście preferuję zielone i czerwone, o czym pisałem już kiedyś we wpisie “Jak skonfigurować wykresy giełdowe”.
Na świecach zielonych góra korpusu odzwierciedla cenę zamknięcia a dół cenę otwarcia. Na świecach czerwonych jest odwrotnie góra korpusu jest ceną otwarcia a dół ceną zamknięcia.
W obu przypadkach czyli świecach czerwonych i zielonych górny cień odzwierciedla cenę maksymalną a dolny cień cenę minimalną.
Używając tych tych trzech podstawowych elementów będziesz już w stanie wiele powiedzieć na temat zachowania ceny w danej jednostce czasu.
Na przykład długi zielony korpus ( [1] – rysunek poniżej) będzie świadczył o wyjątkowo byczym (wzrostowym) zachowaniu ceny. Jeżeli np cień świecy jest dużo dłuższy niż jej korpus ( [2] – rysunek poniżej) oznacza to, że na rynku panowała duża zmienność. Co za tym idzie byki i niedźwiedzie długo walczyły ze sobą ale ostatecznie byki wygrały.
Innym przykładem będzie świeca z małym czerwonym korpusem z długim górnym cieniem. ( [3] – rysunek powyżej) Taka świeca świadczyć będzie o tym, że byki próbowały wypchnąć cenę w górę niestety jednak zostały pokonane przez niedźwiedzie przed zamknięciem sesji.
Jeżeli świece nie mają cieni czyli są po prostu korpusem oznacza to że cena otwarcia/zamknięcia była jednocześnie ceną maksymalną i minimalną. ( [4] i [5] – rysunek powyżej)
Niektóre typowe świece uznawane są przez inwestorów jako sygnały, które mogą nam wskazać scenariusz rozwoju wydarzeń na rynku.
Teoria jest dość prosta – występowanie niektórych przykładów w przeszłości prowadziło do określonych zachowań rynku w przyszłości.
Wyróżnia się 3 podstawowe formacje świec japońskich pojedyncze, podwójne oraz potrójne, w zależności od tego ile świeczek tworzy daną formację. O ile nie ma gwarancji, że te formacje pozwolą przewidzieć przyszłą zmianę ceny o tyle mogą nam pomóc zauważyć potencjalne okazje na rynku.
Poniższa tabela pokazuje 18 najbardziej popularnych formacji świec japońskich. Bardziej szczegółowo objaśnię je w dalszej części wpisu.
18 najpopularniejszych formacji świec japońskich
Pojedyncze formacje świec japońskich
| # | Nazwa Polska | Nazwa Angielska | Znaczenie |
|---|---|---|---|
| 1 | Szpulka | Spinning Top | Spadki/Wzrosty |
| 2 | Zielone Marubozu | Green Marubozu | Wzrosty |
| 3 | Czerwone Marubozu | Red Marubozu | Spadki |
| 4 | Doji | Doji | Spadki/Wzrosty |
| 5 | Młot | Hammer | Wzrosty |
| 6 | Odwrócony młot | Inverted hammer | Wzrosty |
| 7 | Wisielec | Hanging Man | Wzrosty |
| 8 | Spadająca gwiazda | Shooting Star | Spadki |
Podwójne formacje świec japońskich
| # | Nazwa Polska | Nazwa Angielska | Znaczenie |
|---|---|---|---|
| 1 | Objęcia hossy | Spinning Top | Wzrosty |
| 2 | Objęcia bessy | Green Marubozu | Spadki |
| 3 | Harami | Harami | Spadki/Wzrosty |
| 4 | Krzyż Harami | Harami Cross | Spadki/Wzrosty |
| 5 | Gołąb Pocztowy | Homing Pigeon | Wzrosty |
| 6 | Pęseta | Tweezers | Spadki/Wzrosty |
Potrójne formacje świec japońskich
| # | Nazwa Polska | Nazwa Angielska | Znaczenie |
|---|---|---|---|
| 1 | Gwiazda Poranna | Morning Star | Wzrosty |
| 2 | Gwiazda Wieczorna | Evening Star | Spadki |
| 3 | Trzej Biali Żołnierze | Three White Soldiers | Wzrosty |
| 4 | Trzy Czarne Wrony | Three Black Crows | Spadki |
Pojedyncze formacje świec japońskich
W tej sekcji przedstawię najprostsze formacje jakie możesz znaleźć na wykresach ze świecami japońskimi. Są one bardzo proste bo składają się tylko z jednej świecy. Warto się ich nauczyć bo często te pojedyncze świece będą wchodzić w skład formacji dwu lub trzy świecowych.
Szpulka (ang. Spinning Top)
Szpulka, to taka świeca w której korpus jest relatywnie mały ale posiada on dość długie cienie. Oznacza to, że zakres ruchu ceny na rynku był dość spory jednak różnica pomiędzy ceną otwarcia i zamknięcia była niewielka.
W przypadku szpulki nie ma wielkiego znaczenia czy jest ona czerwona czy zielona. Musi ona mieć po prostu mały korpus i dość długie cienie.
To co działo się na sesji giełdowej przedstawionej za pomocą szpulki można porównać do przeciągania liny. Byki i niedźwiedzie walczyły przez całą sesję ale na końcu nikt nie uzyskał zdecydowanej przewagi.
Praktycy świec japońskich uważają szpulki za oznakę słabnącego trendu. Jeżeli np rynek porusza się długo w mocnym trendzie wzrostowym i trafi się sesja ze szpulką to może być to sygnałem, że trend słabnie.
Marubozu
Marubozu to słowo pochodzenia japońskiego i oznacza łysy, co po prostu oznacza świecę zbudowaną z samego korpusu bez żadnych cieni.
W zielonym marubozu cena otwarcia jest zarazem ceną minimalna a cena zamknięcia ceną maksymalną. Analogicznie w czerwonym marubozu cena otwarcia jest ceną maksymalną a cena zamknięcia ceną minimalną
Poniżej przykład zielonego Marubozu
Duża zielona świeca bez cieni. Sesja zobrazowana tą świecą to typowy triumf byków, które przez cały czas kontrolowali sytuację i spotkały się z bardzo niewielkim oporem ze strony obozu niedźwiedzi.
Jeżeli tego typu świeca pojawia się w trendzie wzrostowym możemy uważać, że trend ma się dobrze i będzie kontynuowany. Jeżeli zobaczymy taką świecę w trendzie spadkowym może być to oznaką, że trend słabnie i będzie się niedługo odwracał.
Poniżej przykład czerwone Marubozu
Czerwone Marubozu ma dokładnie odwrotne znaczenie. Niedźwiedzie w pełni kontrolowały przebieg wydarzeń a byki nie miały nic do powiedzenia. Analogicznie czerwone Marubozu w trendzie spadkowym świadczy o jego sile. A pojawienie się tej świecy w trendzie wzrostowym może świadczyć o jego słabnięciu lub też nadchodzącym odwróceniu.
Doji
Doji to typ świecy gdzie właściwie nie ma korpusu ponieważ cena otwarcia i zamknięcia są niemal identyczne. Świece Doji podobnie jak szpulki mówią na o tym, że byki i niedźwiedzie na końcu sesji nie uzyskały przewagi. Mówiąc żargonem sportowym zagrali na remis.
Można wyróżnić 4 podstawowe rodzaje świeć Doji:
- Doji z dwoma cieniami górnym i dolnym
- Doji z długim cieniem górnym
- Doji z długim cieniem dolnym
- Doji bez cieni
Poniższy obrazek ilustruje powyższe 4 przykłady świec Doji
Świece Doji często uważa się za wskaźnik który zapowiada odwrócenie obecnej tendencji na rynku. Jeżeli rynek jest w trendzie wzrostowym i zaczynają pojawiać się świeczki Doji może to świadczyć o słabnącej sile trendu.
Podobnie jest w przypadku trendów spadkowych świeczki Doju mogą świadczyć o słabnącej sile niedźwiedzi i zapowiadać zmianę trendu na wzrostowy.
Młot (ang. Hammer)
Jeżeli rynek utworzy świecę młot poprzedzoną dużym ruchem w dół wtedy inwestorzy wykorzystujący świece japońskie będą uważać że byki zyskały na sile i rynek odwróci się.
Możesz zidentyfikować świecę młot szukając świec z bardzo małym korpusem bez górnego cienia ale za to z bardzo długim cieniem dolnym. Korpus świecy powinien być co najmniej 3 razy krótszy niż dolny cień.
Grafika powyżej pokazuje że rynek osiągnął minimum w czasie sesji ale odbił się i cena zamknięcia była dużo dużo wyżej. Oznacza to że pomimo dużego naporu sprzedaży kupujący ruszyli z kontratakiem i na koniec sesji wywindowali cenę dużo wyżej.
Pomimo, że sytuacja opisywana powyżej wydaje się dość pozytywna większość inwestorów poczeka na potwierdzenie tego ruchu na kolejnej sesji w postaci mocnej zielonej świecy.
Świeca młot sama w sobie nie jest uważana za wskaźnik zapowiadający odwrócenie trendu.
Odwrócony młot (ang. Inverted Hammer)
Odwrócony młot jak sama nazwa wskazuje jest młotem, który jest odwrócony do góry nogami. Innymi słowy ma nie za duży korpus oraz długi górny cień.
Odwrócone młoty pojawiają się w po pewnym czasie w trendach spadkowych i mogą ale nie muszą być sygnałem odwrócenia trendu. Mimo swego podobieństwa do młota zachowanie ceny w odwróconym młocie jest trochę inne.
Długi górny cień mówi nam o tym, że kupujący przejęli kontrolę podczas sesji ale napotkali na opór sprzedających. Dodatkowo sprzedający nie byli w stanie zepchnąć ceny niże,j co oznacza, że niedźwiedzie nastroje na rynku słabną.
Podobnie jak w przypadku świecy młot trzeba poczekać na potwierdzenie w postaci kolejnej byczej świecy zanim zajmiemy długą pozycję na rynku.
Wisielec (ang. Hanging Man)
Świeca, którą nazywamy wisielcem wygląda identycznie jak młot z tą różnicą, że pojawia się w innym otoczeniu rynkowym.
Młot pojawia się w trendach spadkowych z kolei wisielec pojawia się po trendach wzrostowych. Jego interpretacja jest następująca: trend wzrostowy słabnie i może nastąpić jego odwrócenie
Poniższy obrazek jest przykładem wisielca
Sprzedający mieli kontrolę nad rynkiem ale napotkali na silny opór ze strony kupujących. Ten opór pozwolił tylko na utrzymanie ceny ale nie był na tyle silny żeby dalej kontynuować silny trend wzrostowy. Dlatego uważa się że trend może się odwrócić
Czerwony wisielec jest zazwyczaj silniejszym sygnałem niż zielony ale oba są uważane za sygnał niedźwiedzi.
Spadająca gwiazda (ang. Shoting Star)
Tymczasem spadająca gwiazda jest sobowtórem odwróconego młota. Ale podobnie jak wisielec, spadająca gwiazda pojawi się na szczycie trendu wzrostowego, zamiast na dole trendu spadkowego.
W przypadku spadającej gwiazdy sesja zazwyczaj zaczyna się od dominacji byków. W czasie sesji niedźwiedzie przejmują kontrolę i udaje im się zepchnąć cenę rynkową niżej.
W przypadku zielonej spadającej gwiazdy cena zamknięcia jest wyższa niż cena zamknięcia na poprzedniej sesji z kolei w czerwonej cena zamknięcia jest poniżej ceny zamknięcia poprzedniej sesji.
Oba powyższe przypadki mogą wskazywać na odwrócenie trendu w najbliższym czasie. Również podobnie jak w przypadku młota, odwróconego młota i wisielca warto poczekać na kolejne świeczki, które dodatkowo potwierdzają zmianę tendencji na rynku na spadkową.
Podwójne formacje świec japońskich
Żeby nie było za łatwo czasem musimy rozpatrywać świece japońskie z formacjach nie pojedynczo. Jeżeli rozpatrujemy dwie kolejne świeczki mówimy o podwójnej formacji świecy japońskiej. Takie formacje często zapowiadają odwrócenie trendu ale wykorzystywane są również jako sygnały potwierdzenia panującej na rynku tendencji czyli kontynuacji obecnego trendu.
Formacje objęcia hossy i bessy (ang. Egulfing)
W podwójnej formacji objęcia hossy lub bessy po pierwsze świecy pojawia się od razu kolejna dużo większa w przeciwnym kierunku
W przypadku formacji objęcia hossy, czyli byczym sygnale czerwona świeca jest objęta przez zieloną. Inwestorzy mogą taką formację uznać za pozytywny sygnał zapowiadający silny ruch w górę, szczególnie gdyby taka formacja pojawiła się po okresie konsolidacji.
Formacja objęcia bessy wygląda podobnie z tym, że po świecy zielonej następuje czerwona duża, która ją obejmuje. W takim wypadku może to zapowiadać spadki.
Formacja Harami (ang. Harami)
Formacje harami to w zasadzie odwrotność formacji objęcia hossy i bessy. Po dużej świecy pojawia się mniejsza, która całkowicie mieści się w tej dużej.
Nazwa Harami pochodzi od japońskiego słowa w ciąży, ponieważ swoim wyglądem przypomina właśnie kobietę w ciąży.
W byczym Harami po dużej czerwonej świecy pojawia się zielona mniejsza, która mieści się w niej całkowicie. Taka kombinacja świec często uważana jest za znak że trend spadkowy słabnie i zbliża się ku końcowi.
W niedźwiedzim Harami jest odwrotnie po dużej zielonej świecy pojawia się mniejsza czerwona świeca. W obu przypadkach druga świeca w formacji świadczy o sile sygnału. Im mniejszy korpus drugiej świecy tym sygnał silniejszy.
Jeżeli druga świeca w Harami wygląda jak szpulka (Doji) czyli ma bardzo mały praktycznie niewidoczny korpus to taką formację nazywamy krzyżem Harami.
Gołąb pocztowy (Homing Pigeon)
Byczy gołąb pocztowy wygląda podobnie do Harami z tą małą różnicą, że obie świece mają czerwony korpus.
Druga świeca mieści się całkowicie w pierwszej. Taki układ uważa się za układ zwiastujący nadejście trendu wzrostowego.
Inwestorzy, którzy szukają na wykresach gołębi pocztowych będą szukać trendów spadkowych, które słabną oraz są blisko ważnych wsparć. Formacje gołębi pocztowych uważa się za mniej wiarygodne na rynkach gdzie panuje duża zmienność.
Pęseta (Tweezers)
Pęseta to kolejna formacja świec japońskich składająca się z dwóch świec. Taka formacja składa się z identycznych świec o przeciwnych kolorach. Pęsetę uważa się za formacje sygnalizujące odwrócenie obecnie panującej tendencji na rynku.
Pierwsza świeca w pęsecie jest w kolorze zgodnym z obecnym trendem. Czyli w trendzie wzrostowym jest zielona a w trendzie spadkowym czerwona. Powinna mieć niewielki korpus z dość sporym dolnym cieniem. Natomiast w trendzie spadkowym powinna mieć spory górny cień. Przypominając druga świeca powinna być w tym samym kolorze.
Potrójne formacje świec japońskich
Dotarliśmy już prawie do końca. W tym wpisie zakończymy przegląd formacji świec japońskich na formacjach trzy świecowych. Tego typu formacje złożone z 3 świec uważane są najmocniejsze lub innymi słowy najczęściej się sprawdzające.
Gwiazda Poranna (ang. Morning Star)
Gwiazda poranna, składające się z trzech świec pojawia się zazwyczaj kiedy rynek dociera do punktu, w którym jakoś inwestorzy nie mogą się zdecydować co dalej. Zazwyczaj jest to po dłuższym okresie spadków i w jakiś sposób zaczyna brakować sprzedających. Rynek jest niezdecydowany, w którym kierunku chciałby podążyć dalej. Czy spadać czy może kontynuować tendencję?
W skład potrójnej formacji gwiazdy porannej wchodzą:
- czerwona świeca z dużym korpusem, która wciąż jest częścią trendu spadkowego
- świeca z małym korpusem, często szpulka, która zwiastuje większą aktywność byków
- zielona świeca z dużym korpusem, która zwiastuje odwrócenie tendencji i przejęcie inicjatywy przez byki.
Inwestorzy zazwyczaj potraktują gwiazdę poranna jako sygnał zakończenia trendu spadkowego i rozpoczęcia trendu wzrostowego.
Gwiazda wieczorna (ang. Evening Star)
Gwiazda wieczorna jest przeciwieństwem gwiazdy porannej. Pokazuje że rynek byka dotarł do punktu w którym jest niezdecydowany i tendencja na rynku zaczyna się odwracać.
Gwiazda wieczorna wygląda tak samo jak gwiazda poranna. Zaczyna się zieloną świecą, później jest szpulka a jako trzecia pojawia się świeca czerwona.
Obie formacje zarówno gwiazda poranna jak i wieczorna mogą mieć w swojej formacji szpulki (środkowa świeca z niewidocznym korpusem). Tego typu formacja jest bardzo silna i może świadczyć o tym, że odwracający się trend będzie silny.
Trzej biali żołnierze (ang. Three white soldiers)
Trzej biali żołnierze pojawiają się zazwyczaj po dłuższym trendzie spadkowym i niewielkiej konsolidacji. Inwestorzy wystąpienie tej formacji zinterpretują jako jasny sygnał zakończenia trendu spadkowego.
Trzej biali żołnierze składają się z:
- Zielonej świecy po ruchu spadkowym
- Kolejnej zielonej świecy z większym korpusem niż pierwsza zielona świeca oraz koniecznie bez górnego cienia (czyli zamknięcia na poziomie ceny maksymalnej lub bardzo blisko maksimum).
- Trzecia zielona świeca z korpusem nie mniejszym niż świeca druga i ponownie z małym górnym cieniem.
Trzy czarne wrony (ang. Three Black Crows)
Trzy czarne wrony to kolejna trzy świecowa formacja i jest ona przeciwstawną do trzech białych żołnierzy. Pojawia się po trendzie wzrostowym i składa się z trzech czerwonych świec. Zwiastuje ona silne przejęcie inicjatywy przez niedźwiedzi.
Druga świeca praktycznie nie powinna mieć dolnego cienia, co oznacza że zamknięcie powinno być okolicach ceny minimalnej.
Inwestorzy uważają trzy czarne wrony za okazję do otwierania krótkich pozycji i będą liczyć na zyski z ruchu spadkowego.
Three Inside Up
Three inside up to kolejna formacja zapowiadająca odwrócenie trendu. Pojawia się w ruchu spadkowym i sygnalizuje wyczerpanie trendu spadkowego i przejęcie potencjalnej kontroli przez byki.
Na Three inside up składają się:
- Świeca czerwona ze sporym korpusem, która jest zgodna z tendencją jaka panowała na rynku w tym przypadku jest ciągle częścią trendu spadkowego.
- Zielona świeca, której korpus (cena zamknięcia) jest co najmniej na poziomie połowy korpusu świecy poprzedniej – oznacza to, że rynek odrobił przynajmniej połowę straty z poprzedniej sesji.
- Kolejna zielona świeca, której zamknięcie będzie powyżej otwarcia (góry korpusu) pierwszej świecy czerwonej.
Formacja ta świadczy o tym, że kupujący (byki) przejęły inicjatywę i prawdopodobnie rozpocznie się nowy trend wzrostowy.
Three Inside Down
Three inside down jest przeciwieństwem formacji three inside up. Na Three Inside Down składa się:
- Duża zielona świeca
- Czerwona świeca, której zamknięcie jest co najmniej w połowie świecy pierwszej
- Kolejna czerwona świeca, której zamknięcie jest poniżej korpusu pierwszej zielonej świecy.
Jeżeli formacja ta pojawia się po trendzie wzrostowym może to świadczyć o tym, że niedźwiedzie właśnie przejmują kontrolę nad rynkiem i może warto zacząć otwierać pozycje długie.
Jak inwestować za pomocą świec japońskich
Po pierwsze formacje świec japońskich mają Tobie pomóc w identyfikacji momentów zwrotów na rynku. Nie dają jednak 100% gwarancji.
Formacje świec japońskich są różne. Najprostsze składają się z jednej świecy ale są również takie które składają się z dwóch i trzech świec. Generalnie zasada jest prosta i więcej świec tworzy formację tym silniejszy jest jej sygnał
Identyfikowanie formacji jest czymś czego trzeba się nauczyć żeby być w stanie identyfikować je szybko, szczególnie na rozchwianym rynku. Najlepiej ćwiczyć to sobie na jakimś koncie demo. O tym jak np. można uczyć się inwestowania również poprzez wykorzystanie świec japońskich pisałem kiedyś we wpisie Nauka inwestowania z wykorzystaniem konta Demo
Powodzenia w inwestowaniu za pomocą świec japońskich.
Niektóre z linków zawartych w tym artykule są linkami afiliacyjnymi. Oznacza to, że jeżeli skorzystasz z usług na innych stronach mogę z tego powodu otrzymać małą prowizję. Nie będzie to jednak miało wpływu na cenę czy jakość usług dla Ciebie.
